به گزارش خبرنگار خبرگزاری حوزه، حجت الاسلام والمسلمین ابوالقاسم مقیمی حاجی معاون پژوهش حوزه های علمیه به مناسب هفته پژوهش و در جمع طلاب مؤسسه آموزش عالی امام صادق(ع) به بررسی «جایگاه و اهمیت پژوهش در حوزه علمیه» پرداخت و گفت: ما باید بدانیم پژوهش نمی کنیم برای پژوهش؛ پژوهش باید برای حل مسئله باشد و حل مسئله نیز زمانی برای انسان دغدغه می شود که جست و جوگر بوده و به دنبال پاسخ نیازهایش باشد.

وی افزود: فرایند حل مسئله به معنای ساده و مجمل می شود پژوهش. باید دانست آنچه برای حوزه علمیه و مراکز و مؤسسات مرتبط با آن به عنوان پژوهش شناخته می شود، لازم است دارای ویژگی هایی خاص همچون پاسخ به مسائل روز جامعه و نظام اسلامی و تکراری نبودن موضوعات باشند.

نظام آموزشی حوزه های علمیه باید دغدغه ساز در عرصه پژوهش طلاب باشد

حجت الاسلام والمسلمین مقیمی حاجی خاطرنشان کرد: بخشی از ضعف در تعیین موضوعات پژوهشی به نظام آموزشی سنتی حوزه های علمیه بازمی گردد. نظام آموزشی حوزه به درستی تدوین شده است، اما دارای نقاط ضعفی در راستای ایجاد دغدغه های پژوهشی کاربردی برای طلاب می باشد.

وی نظام آموزشی موفق را نظامی دانست که مسئله ساز برای طلاب باشد و گفت: یافتن مسئله، بخش مهمی از پژوهش و تولید علم است.

معاون پژوهش حوزه های علمیه از نگاه مرحوم علامه طباطبایی لذت آموزش را در دوران تحقیق برشمرد و تصریح کرد: ایشان می فرماید دوران آموزش دوران تلخ و سختی برای طلاب است، اما زمانی که از مرحله مطالعات عبور کرده و به مرحله پژوهش رسیدند لذت آموزش و علم آموزی را می چشند.

وی با اشاره به اینکه طلاب باید مسائل جامعه را باید بشناسند، افزود: باید به مسیری برویم که با مسائل جامعه درگیر شده و به آن ها پاسخ علمی دهیم.

اهمیت تلاش و پشتکار در کسب مهارت های مقدماتی پژوهش

حجت الاسلام والمسلمین مقیمی حاجی بیان داشت: بعد از شناخت مسائل جامعه، نکته دیگر این است که خود را ملزم به تلاش و پشتکار در جهت کسب زمینه ها و مقدمات حل آن ها نماییم. دانش و ماده خام برای تحقیقات و تولید نظریه های علمی نیاز به آموزش اولیات و مقدمات دارد. این امر نیازمند ساعت ها تمرکز و توجه به پاسخ های داده شده برای رسیدن به تعمیق فکری و ژرف اندیش شدن است.

وی گفت: در مرحله سوم لازم است روی قالب های مختلف و قلم های متنوع به تناسب تنوع موجود در مخاطبین تمرکز کرده و مهارت های مربوط به این قالب ها را بیاموزیم. باید برای آغاز مقالات، تیتربندی، صورت بندی، قالب بندی و عنوان بندی آن ها وقت بگذاریم.

نگارش پایان نامه سطح سه، بخشی از فرایند آموزش و یادگیری مهارت های پژوهشی طلاب است

معاون پژوهش حوزه های علمیه اظهار کرد: پایان نامه سطح سه بخشی از آموزش و تحصیل طلاب است و می خواهد مسئولیت پذیری قلم و مدیریت دانش در قالب لفظ آوردن را به آنان بیاموزد تا بتوانند مهارت انتقال مفاهیم در بهترین عبارات و بدون اطناب و عالمانه را کسب نمایند.

وی با تأکید بر اهمیت پژوهش در حین دوران تحصیل طلاب اظهار داشت: بخشی از فرآیند نگارش پایان نامه جهت اختبار و آماده شدن طلاب برای ورود به عرصه پژوهش است تا به تولید علم و پاسخ گویی به نیازهای روز جامعه بپردازند.

حجت الاسلام والمسلمین مقیمی حاجی گفت: دبیرخانه حمایت از طرح های پژوهشی حوزه های علمیه در یکسال گذشته موضوعات مورد نیاز جامعه را احصا و آن ها را در ۲۶ رشته علمی و در قالب دفترچه ای تنظیم کرده است تا به دولت و واحدهای مختلف حوزوی و دانشگاهی ارائه دهد.

وی ادامه داد: هرچند موضوع پایان نامه ها کاربردی نباشد، اما باز هم نباید هدف آموزشی از تدوین پایان نامه های سطح سه تحصیلی حوزه های علمیه را مورد غفلت قرار داد.

معاون پژوهش حوزه های علمیه هدفمندی خدمات به طلاب را یکی دیگر از اقدامات حوزه در راستای حمایت از پژوهشگران حوزوی برشمرد و خاطرنشان کرد: در این راستا سوابق پژوهشی طلاب  در ارائه شهریه و خدمات به آنان دارای ضریب اثر و امتیاز قرار گرفته است.

وی گفت: در سطح نخبگان و استعدادهای برتر حوزوی نیز در سال قبل دو طرح پژوهشی به ثبت رسید که کمک هزینه هایی نیز به آن ها پرداخت شد. این حمایت ها همچنان قابل اجراست و طلاب نخبه و استعداد برتر می توانند از آن ها بهره مند شوند.

عبور تعداد نشریات واحدهای آموزشی حوزه از مرز ۱۰۰ عنوان

حجت الاسلام والمسلمین مقیمی حاجی بیان داشت: تعداد نشریات واحدهای آموزشی حوزه های علمیه اکنون از ۱۰۰ عنوان گذشته است تا بتواند مشوّق طلاب برای انجام فعالیت های پژوهشی و ترویج فرهنگ پژوهش در واحدهای آموزشی حوزه باشد. هرساله یک جشنواره نشریات واحدهای آموزشی حوزه را داریم که طی آن به برترین های این نشریات هدایایی اعطا می گردد.

وی ضمن بیان اهمیت راه اندازی کانون های علمی در واحدهای آموزشی حوزوی افزود: این کانون های علمی می توانند محلی برای فعالیت پژوهشی طلاب و جذب بودجه های حمایتی در راستای اجرای طرح های تحقیقاتی باشند؛ در حال حاضر شاهد فعالیت هزار کانون علمی حوزوی در سطح کشور هستیم.

معاون پژوهش حوزه های علمیه اظهار کرد: لازم است نشست هایی برای حل مسائل پژوهش برگزار شود؛ این کار در کانال «گفتمان» دنبال می شود تا بتوان از تجربیات میدانی مسؤولین پژوهش مدارس علمیه کشور در این راستا استفاده شود.

وی گفت: وضعیت سنجی مراکز تخصصی در جلسه شورای گسترش حوزه های علمیه برای چندمین بار صورت گرفت و بخش پررنگی که در گزارشات دریافتی در مورد مراکز تخصصی دیده می شد، عملکرد پژوهشی آنان بود.

چاپ ۸۰ تا ۱۰۰ هزار عنوان کتاب در ۲۴ سال

حجت الاسلام والمسلمین مقیمی حاجی با تأکید بر عملکرد قابل تحسین حوزه های علمیه در عرصه پژوهش بیان داشت: فقط تعداد کتب برگزیده و به چاپ رسیده ۱۵ مرکز پژوهشی حوزه بالغ بر ۲۵۰۰ عنوان در عرصه علوم انسانی اسلامی می باشد. فقط آمار گروه اخلاق، تربیت و روانشناسی ۲۴۰ کتاب بوده است. این ها آمارهای بسیار امیدبخش و قابل تحسینی است که طلاب از خود به ثبت رسانده اند.

وی با اشاره به جشنواره کتاب سال حوزه ادامه داد: آمار مربوط به این جشنواره که محل ارائه کتب منتخب و بهترین آثار مراکز مختلف حوزوی است، می توان گفت حدود ۸۰ تا ۱۰۰ هزار کتاب از سوی طلاب و اساتید حوزه های علمیه در طول ۲۴ سال گذشته به تولید رسیده است.

معاون پژوهش حوزه های علمیه خاطرنشان کرد: حتی در دوران کرونا که کلاس های درسی به صورت مجازی بود و شور و نشاط علمی و تحصیلی در ظاهر کاهش یافته بود، اما آمار مقالات دریافتی جشنواره علامه حلی از ۱۵ هزار مقاله پایین تر نیامد. در دنیا معروف است که معیار تولید علم، میزان نگارش مقالات علمی می باشد.

وی افزود: نشریات علوم انسانی ۸۴۰ عنوان اعلام شده است؛ از این میان حدود ۲۷۰ مربوط به علوم انسانی اسلامی هستند که حدود ۸۰ عنوان از آن ها حوزوی می باشند. این آمار در مقایسه تعداد طلاب با تعداد دانشجویان علوم انسانی نشان از اهتمام بالای حوزویان به تولید دارد.

دغدغه های دینی طلاب، نیروی محرک آنان در عرصه تولید علم

حجت الاسلام والمسلمین مقیمی حاجی دغدغه های دینی طلاب را نیروی محرک آنان در عرصه تولید علم برشمرد و تصریح کرد: علاوه بر فعالیت های شایسته طلاب در نشریات حوزوی، بسیاری از آنان در نشریات دانشگاهی نیز به ارائه مقاله پرداخته و در آنجا هم نقش‌آفرینی علمی داشته اند.

وی در پایان با اشاره به اهمیت پاسخ دهی به شبهات تأکید کرد: باید مراکز حوزوی بتوانند با مرکز پاسخ گویی به شبهات حوزه ارتباط و تعاملات لازم را برقرار کنند تا با شبهات روز جامعه آشنا شده و به پاسخ دهی علمی به آن ها اقدام نمایند.